پرسش هفته (5): نهادهای حقوق بشری مبتنی بر معاهدات خاص و آیین های ویژه شورای حقوق بشر
نهادهای حقوق بشری مبتنی بر معاهدات خاص و آیین های ویژه شورای حقوق بشر
طراح: محمد رضا علی پور
اعضای شورای حقوق بشر ملل متحد، هفته پیش در پایان اجلاس پنجم خود بر بسته اقدامات جدید شامل چگونگی اعمال سازوکار بررسی ادواری عام ( جهانی) وضعیت حقوق بشر توافق نمودند. در این راستا مقرر گردیده است که هر سال وضعیت حقوق بشر در 48 کشور متشکل از ترکیبی از اعضای شورا و دول ناظر مورد بررس قرار گیرد تا ارزیابی از اجرای تعهدات حقوق بشری آن ها به عمل آید.
این ارزیابی ها نه تنها مبتنی بر داده های دولت های تحت بررسی بلکه با استفاده از داده های نهادهای معاهده ای، آیین های ویژه و دیگر سازمان های مربوطه (شامل سازمان های غیردولتی) به انجام خواهد رسید.
بر این اساس شورا تصمیماتی راجع به نظام آیین های ویژه خود و سازوکارهای مربوط به مخبرین ویژه، کارشناسان و کارگروه ها اتخاذ نموده که به آن اجازه می دهد بسته به شرایط، در بررسی وضعیت حقوق بشر در کشوری خاص یا بررسی مسائل موضوعی از آن ها بهره جوید و موضوعی نیز با عنوان "وضعیت های حقوق بشری که مستلزم توجه شوراست" در این فرایند پیش بینی شده است.
برخی از حقوق دانان بین المللی معتقدند: "نظام بین المللی حقوق بشر به خاطرجهت گیری در دو مجموعه از آیین های نظارتی: "نهادهای مبتنی بر معاهدات خاص" و "آیین های ویژه کمیسیون حقوق بشر(سابق)" دچار نوعی گسیختگی هنجاری-نظارتی بود که عملا منجر به تورم هنجاری و رقابت میان این دو مجموعه گردید و کارایی آن ها را تحت تاثیر قرار داد.
در مقابل برخی دیگر از حقوق دانان بین المللی معتقدند: " به جهت پیوستگی و تداخل منفی بررسی عملکرد حقوق بشری یک دولت با قواعد سنتی معطوف به اصل عدم مداخله، ضروری بود در هر سطحی که امکان می یافت، حیطه عمل دولت ها محدود گردد. ازاینرو، به جهت ماهیت ویژه قواعد حقوق بشری که مقدم براعمال حقوقی دولت هاست سخن از تورم هنجاری در این حیطه چندان درست به نظر نمی رسد."
حال سئوال این است که: با توجه به تصویب سازوکار جدید شورای حقوق بشر در استفاده از یافته های نهادهای مبتنی بر معاهدات خاص در بررسی وضعیت حقوق بشرو تاکید بر حفظ آیین های ویژه و دیگر سازوکارهای سابق، و پیش بینی این که همچنان گسیختگی در استانداردهای واحد و رقابت در تفسیر هنجارها در رویه این دو مجموعه ادامه یابد، آیا می توان استدلال گروه اول از حقوق دانان بین المللی را پذیرفت؟
پرسش هفته (1): حقوق بین الملل و وضعیت فعلی دارفور
پرسش هفته (2): ارزش های جامعه بین المللی و قواعد حقوق بین الملل
پرسش هفته (3): اتیوپی و دخالت نظامی در سومالی
